تحصیل دکتری در آلمان همواره جذابیت‌های خاصی برای دانشجویان بین‌المللی داشته و وجود دانشگاه‌های برتر در این کشور، آلمان را به یکی از اصلی‌ترین مقاصد مهاجرت تحصیلی تبدیل کرده است. تحصیل در آلمان به مراتب ارزان‌تر از تحصیل دکتری در انگلیس و سایر کشورهای اروپایی بوده و اگر نگاهی به تعداد مهاجران تحصیلی کشورهای مختلف داشته باشید، صحت این ادعا برای شما محرز خواهد شد. قدم اول برای اخذ اقامت دائم آلمان از طریق تحصیل دکترا، تکمیل فرم ارزیابی مهاجرت بوده و توصیه می‌شود پیش از تصمیم‌گیری قطعی درباره مسئله مهاجرت این فرم را تکمیل نمائید. البته ممکن است در حال حاضر به دلیل وجود اطلاعات ضدونقیض فراوان در وب‌سایت‌های مختلف در ارتباط با شرایط تحصیل دکترا در آلمان کمی سردرگم شده باشید؛ ما این مقاله از بلاگ اپلای یار را به بررسی دقیق نکات مهم تحصیل دکتری در آلمان اختصاص داده‌ایم و اگر در این زمینه کنجکاو هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

دوره دکتری (PHD) در آلمان همچون بسیاری از کشورهای جهان اولی دیگر، به صورت پژوهش‌محور و تحقیقاتی طراحی شده است و عملاً شما با اخذ پذیرش دکترا از آلمان با کلاس‌های درس آکادمیک و تئوری‌محور مواجه نخواهید شد و هیچ درس نظری پاس نمی‌کنید!

کل دوره دکتری در آلمان در کتابخانه‌های دانشگاه‌های این کشور برگزار می‌شود و یکی از اصلی‌ترین مراحل اخذ پذیرش دکترا از آلمان این است که یک موضوع تحقیقاتی منسجم برای خود در نظر گرفته و پروپوزالی برای آن آماده کنید تا در طول دوره دکتری بر روی این موضوع خاص کار کرده و در نهایت نتیجه تحقیق خود را در قالب یک رساله (Dissertation) ارائه نمائید.

مدت زمان تحصیل در دکترا در آلمان به طور میانگین 3 الی 5 سال به طول می‌انجامد که در طول این بازه زمانی کل پروسه تحقیقاتی شما تحت نظر یک استاد راهنمای خاص قرار خواهد داشت و برای آن که بتوانید پذیرش دکتری در آلمان را به دست آورید باید پیش از ارائه درخواست با اساتید مختلفی در دانشگاه‌های این کشور ارتباط گرفته و سعی کنید نظر مثبت حداقل یکی از آن‌ها را جلب کنید.

به بیان بهتر، دانشگاه‌های آلمان برای پذیرش دکترا همچنان از شیوه سنتی مکاتبه مستقیم با اساتید استفاده می‌کنند و هرچند که داشتن معدل بالا، مدرک زبان، مقالات متعدد و مواردی از این دست، پوئن مثبتی به شمار می‌روند؛ اما متقاعد نمودن اساتید کاملاً به خود دانشجو بستگی خواهد داشت.

دانشگاه‌های آلمان نیز همچون بسیاری از دانشگاه‌های معتبر کشورهای دیگر، شرایط خاصی را برای تحصیل دکتری در آلمان در نظر گرفته‌اند که یکی از مهم‌ترین شروط موجود در میان این لیست شرایط، به بحث «شرایط سنی مناسب» ارتباط دارد! در واقع هرچند که عملاً هیچگونه محدودیت سنی برای اخذ پذیرش دکتری در آلمان در نظر گرفته نشده است؛ اما اگر سن متقاضی زیاد باشد (بیشتر از 40 سال)، لازم است که حتماً در انگیزه‌نامه خود اشاره‌ای به سوابق تحصیلی و شغلی خویش کرده و دلیل قابل قبولی برای تصمیم خود مبنی بر ادامه تحصیل، ارائه نماید.

علاوه بر بحث سن، شما باید بتوانید تمکن مالی خود را برای اخذ ویزای تحصیلی دکتری به سفارت آلمان ثابت کنید. ارائه مقالات تحقیقاتی معتبر و داشتن سوابق تحصیلی قابل قبول نیز از شرایط دیگری بوده که برای تحصیل دکتری در آلمان در نظر گرفته شده است. البته این کشور در بحث پذیرش دانشجویان رویکرد منعطفی دارد؛ به طوری که در سال 2020 تعداد دانشجویان ایرانی که در دانشگاه‌های این کشور به تحصیل مشغول بودند از رقم 9319 نیز فراتر رفت!

عموماً برای اخذ پذیرش دکتری در آلمان زمانبندی و ددلاین خاصی در نظر گرفته نشده و فعالیت دانشجو از زمانی آغاز خواهد شد که استاد راهنمای وی تشخیص دهد. البته آگهی‌های پوزیشن دکترا در وب‌سایت‌هایی همچون daad.de دارای ددلاین مشخصی بوده و فرد باید قبل از تاریخ مشخص شده، مراحل درخواست پوزیشن را مطابق آنچه که در آگهی ذکر شده است، انجام دهد.

در بحث زبان تحصیل دکترا در آلمان کمی باید میان نوع دکتری ساختار یافته آلمان و دوره دکتری سنتی این کشور قائل به تمایز باشیم. در دوره ساختار یافته دانشجو علاوه بر انجام تحقیقات بر روی موضوع انتخابی خویش باید در دوره‌های مختلفی نیز شرکت کند. زبان تدریس این دوره‌ها عموماً به زبان انگلیسی بوده و به همین علت ارائه مدرک زبان انگلیسی لازم است که آزمون‌های مورد پذیرش از سوی دانشگاه‌های آلمان و همچنین حداقل نمرات آن‌ها را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:

در نوع سنتی دکتری در آلمان که صرفاً تمرکز بر مطالعات کتابخانه‌ای بوده و کلاسی برگزار نمی‌شود، ممکن است از شما خواسته شود که رساله خود را به زبان آلمانی بنویسید که اگر چنین باشد باید مهارت خود در زبان آلمانی را ثابت کنید. تائید تسلط شما بر زبان آلمانی از طریق شرکت در یکی از دو آزمون DSH و TestDaF انجام می‌پذیرد. هزینه آزمون TestDaF حدوداً 145 یورو بوده و اعتبار گواهی آن همچون سایر آزمون‌های زبان 2 ساله نیست و عملاً هیچ مدت زمانی برای پایان اعتبار گواهی آن در نظر گرفته نشده است.

آزمون Deutsche Sprachprüfung für den Hochschulzugang که اختصاراً به آن DSH گفته می‌شود، آزمون زبان آلمانی معتبر دیگری بوده که گواهی آن پیش‌نیاز دریافت بسیاری از بورسیه‌های تحصیلی در کشور آلمان است. در ادامه حداقل نمرات مورد پذیرش دانشگاه‌های برتر برای این آزمون‌های زبان آلمانی را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

غالب دانشگاه‌های آلمان فارغ از ملیت دانشجویان مورد پذیرش قرار گرفته، هیچگونه شهریه خاصی از آن‌ها دریافت نمی‌کنند و این در حالیست که این کشور محل استقرار دانشگاه‌های با رتبه جهانی تاپ است! شاید به همین علت باشد که دانشجویان ایرانی بیشتر از سایر کشورها علاقه‌مند به تحصیل در آلمان هستند و ایران را در رتبه هشتم کشورهای دانشجوفرست به این کشور قرار داده‌اند.

البته با وجود امکان تحصیل دکتری در آلمان به صورت رایگان، دانشگاه‌های این کشور پشتیبانی مالی قابل توجهی را برای دانشجویان بومی و بین‌المللی خود در نظر گرفته‌اند که این پشتیبانی مالی در قالب بورسیه تحصیلی نمود پیدا کرده است. علت چنین موضوعی به هزینه‌های زندگی دانشجویی در آلمان برمی‌گردد که به طور میانگین حدود 966 یورو در ماه برآورد شده است و حمایت‌های مالی در قالب بورسیه می‌تواند کمک شایانی به دانشجویان ایرانی در مقطع دکتری نماید.

شهریه دانشگاه‌های خصوصی آلمان نظیر دانشگاه فنی مونیخ نیز چندان زیاد نبوده و در ازای هر ترم، شهریه 152.30 یورویی از دانشجویان دریافت می‌شود و گران‌ترین شهریه نیز 1200 یورو بوده که به دانشکده اقتصاد بن اختصاص دارد.

به طور کلی، بورسیه‌های تحصیلی آلمان از طریق سازمان DAAD، سازمان‌های حمایتی استعدادیابی، بورسیه تحصیلی اتحادیه اروپا برای تحصیل در آلمان (اراسموس) و برنامه بورسیه ملی ارائه می‌گردند. در ادامه لیست بورسیه‌های تحصیلی محبوب و رایج در آلمان را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

شرایط اخذ بورسیه دکتری در آلمان متناسب با نوع بورسیه انتخابی و موسسه ارائه کننده بورسیه متفاوت است؛ اما با این وجود برخی از الزامات کلی وجود دارد که کلیه متقاضیان بورسیه تحصیلی باید دارای آن باشند.

کسب اطلاعات صحیح از مراحل اخذ ویزای تحصیلی دکتری در آلمان در میان انبوهی از اطلاعات ضدونقیض موجود به یکی از دغدغه‌های اصلی علاقه‌مندان به تحصیل دکتری در آلمان تبدیل شده است. همان طور که گفته شد، دوره دکتری در آلمان به دو نوع سنتی و ساختار یافته تقسیم شده است و مراحل اخذ پذیرش از دانشگاه‌های آلمان در هر یک از انواع دوره‌های دکتری یاد شده، تفاوت‌هایی با همدیگر دارند. اگر شیوه سنتی را انتخاب کرده‌اید، در قدم اول باید در دانشکده‌های رشته خود در آلمان به دنبال نام اساتیدی باشید که در حوزه تحقیق و پژوهش انتخابی شما دستی بر آتش داشته و تخصص دارند. در قدم بعدی باید رزومه خود را به همراه طرح اولیه تز به استاد مورد نظر ایمیل کنید و تائیدیه وی را برای همکاری دریافت کنید.

اما اگر انتخاب شما دوره ساختاریافته دکتری در آلمان باشد، در این صورت باید مدارک و سوابق خود را مستقیماً به موسسه مورد نظر خود ارسال کنید. توجه داشته باشید که گاهاً هم در شیوه سنتی و هم در دوره ساختاریافته از شما خواسته می‌شود تا در یک جلسه مصاحبه شرکت کنید که این مصاحبه عموماً در برابر هیئت ناظران و به شکل آنلاین در اسکایپ برگزار می‌شود.

همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، شرایط اخذ ویزای تحصیلی دکترا در آلمان چندان سخت نبوده و برای درخواست چنین ویزایی حتماً باید مدارک زیر را آماده کنید و سپس درخواست خود را ارسال کنید:

این واقعیت بر کسی پوشیده نیست که آلمان به لحاظ کیفیت سیستم آموزشی رتبه بسیار خوبی داشته و غالب دانشگاه‌های آلمان در لیست بهترین دانشگاه‌های جهان قرار گرفته‌اند. جالب است بدانید که آلمان نرخ بیکاری خود در آوریل سال 2023 را حدوداً 5.7 درصد اعلام نمود و این موضوع بدان معناست که پس از فارغ‌التحصیلی نیز به راحتی می‌توانید در این کشور اقامت داشته و کاری که در آن تخصص دارید را ادامه دهید. به طور خلاصه، دانشگاه های برتر دکترا در آلمان را به همراه رتبه QS سال 2024 آن‌ها می‌توان در جدول زیر مشاهده کرد:

احتمالاً با مطالعه مطالب گفته شده در این مقاله تا حدودی متوجه این که چرا آلمان به یکی از مقاصد مهاجرتی اصلی دانشجویان ایرانی تبدیل شده است، پی برده باشید؛ اما برای ایضاح بهتر این موضوع به طور دقیق‌تر مزایای تحصیل دکتری در آلمان را مورد بررسی قرار می‌دهیم که این مزایا به شرح زیر هستند:

• برخورداری از تحصیل رایگان

• تورم حداقلی در کشور و مقرون‌به‌صرفه بودن هزینه‌های دانشجویی

• برخورداری از سیستم آموزشی سرآمد در بسیاری از رشته‌ها نظیر حقوق، مهندسی، فناوری و اقتصاد

• فراهم بودن فرصت کار همزمان با تحصیل و پس از فارغ‌التحصیلی در معتبرترین مراکز علمی و بنگاه‌های اقتصادی

• تجربه زندگی در یک کشور پیشرفته با طبیعت فوق‌العاده جذاب

• وجود بورسیه‌های تحصیلی متعدد

غالب دانشجویان مقطع دکتری در آلمان قادر هستند از طریق بورسیه یا کار بر روی پروژه‌های تحقیقاتی هزینه‌ها و مخارج خود را تأمین نمایند؛ اما موارد یاد شده تنها گزینه‌های موجود در پیش روی این دانشجویان نبوده و آن‌ها می‌توانند از طریق استخدام برای انجام مشاغل پاره وقت درآمد بیشتری کسب کنند. دانشجویان ایرانی می‌توانند حداکثر به مدت 120 روز تمام وقت یا 240 روز پاره وقت در این کشور کار کنند.

یکی از سوالات رایج در ارتباط با تحصیل دکتری در آلمان 2024 به موضوع اقامت پس از تحصیل دکترا در آلمان مربوط می‌شود. به طور کلی، تحصیل در یک کشور به منزله آن که فرد اقامت دائم آن کشور را کسب نموده است، نبوده و دانشجویان دکتری در آلمان پس از فارغ‌التحصیلی می‌توانند تا 18 ماه اقامت خود را در این کشور تمدید کنند. این بازه زمانی 18 ماهه فرصتی بوده که از سوی دولت آلمان در اختیار فارغ‌التحصیلان دکتری قرار گرفته تا در این بازه زمانی بتوانند به دنبال یک کار مرتبط با تحصیلات خود در این کشور بگردند.

کار انتخابی شما باید حداقل دارای درآمد 58400 یورویی در سال باشد تا بتوانید با اخذ کارت آبی (Blue Card) نسبت به اخذ اقامت دائم آلمان اقدام کنید. البته لازم به ذکر است که شما در طول دوران دانشجویی خود می‌توانید همسر و فرزندان زیر 18 سال خود را همراه خویش به آلمان ببرید. شرایط ویزای همراه برای تحصیل دکترا آلمان به این صورت است که همسر شما حتماً باید بالای 18 سال سن داشته و زبان وی نیز در سطح A1 در CEFR باشد. فرزندانتان نیز حداقل باید سطح C1 در CEFR داشته و بر زبان آلمانی مسلط باشند تا بتوانند از تحصیل رایگان در مدارس آلمان بهره ببرند.

ما در این مقاله از بلاگ اپلای یار تلاش نمودیم تا با ارائه نکات کلیدی موجود پیرامون تحصیل دکتری در آلمان تمامی ابهامات موجود در این حوزه را برطرف نمائیم. همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، تحصیل دکتری در آلمان به زبان انگلیسی نیز امکان‌پذیر بوده و عملاً بسیاری از اساتید راهنما، آن دسته از دانشجویانی را که قادر هستند به زبان انگلیسی مقاله بنویسند را بیشتر ترجیح می‌دهند؛ از سوی دیگر تحصیل رایگان در این کشور و وجود بورسیه‌های تحصیلی و همچنین امکان اخذ ویزای همراه سبب شده تا آلمان بهترین گزینه برای علاقه‌مندان تحصیل در کشورهای اروپایی تبدیل شود. البته ناگفته نماند که اگر در ارتباط با نحوه مهاجرت و تحصیل دکتری در آلمان همچنان ابهاماتی در ذهن‌تان باقی مانده می‌توانید با شماره‌گیری تلفن تماس 02187700913 به صورت مستقیم از کارشناسان مجموعه ما مشاوره تخصصی دریافت کنید.